جهان باید دیپلماسی فرهنگی را از نگاه کودکان تجربه کند

نوشته: داود یاراحمدی کارشناس فرهنگی
در هیاهوی دیپلماسی سیاسی جهان، جایی که اغلب تحقق صلح ناکام یا به ورطه فراموشی میل می کند، جهان نیاز مبرم به توجه دوباره با یک چشم‌انداز شفاف‌تر، صادقانه و نگاه کودکان دارد. در حقیقت خلق آثار هنری آنها بزرگترین آرزوی بشر را برای جهان آینده به تصویر خواهد کشید.
در همین راستا «جهان بدون جنگ»، پیام محوری هفتمین جشنواره بین‌المللی «آرتونیست» است؛ رویدادی که با میزبانی از کودکان ۶ تا ۱۲ ساله سراسر جهان، به یک پلتفرم جهانی برای دیپلماسی فرهنگی از جنسی دیگر رقم می زند. هدف این جشنواره ، نهادینه کردن صلح در دل نسل آینده با زبان هنر است، چرا که کودکان، خالقان دنیای فردا هستند. این دیدگاه، نشان از یک تغییر بنیادین در نگرش “آرتونیست” به هنر کودک دارد. هنر در این عرصه، دیگر نه فقط یک فعالیت فراغتی، بلکه زبانی است برای بیان آرمان‌هایی که سیاستمداران و نظریه‌پردازان بزرگسال از تحقق آن بازمانده‌اند. این حرکت فراتر از یک نگاه جشنواره ای است.
نهادهای بین‌المللی نیز مدت‌هاست به این حقیقت واقف شده‌اند که کلید دستیابی به صلح پایدار، توجه به کودکان است. اختصاص بخشی از روز جهانی صلح به نوجوانان با موضوع «صلح و توسعه» از سوی سازمان ملل، یا دعوت پاپ فرانسیس از کودکان برای دعا کردن برای همسالان قربانی جنگ، همگی گواهی بر این تغییر نگاه جهانی است. آنها دریافته‌اند که برای ساختن آینده‌ای باثبات، باید بر «کوچکترین واحد جامعه» و صادقانه‌ترین دیدگاه‌ها تمرکز کرد.
تصویر یک خانه با آسمانی آبی، دست‌هایی به هم پیوسته از هر رنگ و نژاد، و پرندگانی که جایگزین جنگنده‌ها شده‌اند؛ اینها در نگاه اول شاید ساده به نظر برسند، اما در واقع بیانیه‌های بصری قدرتمندی هستند که از مرزهای سیاسی و فرهنگی عبور می‌کنند. آنها روایتگر یک حقیقت جهانی‌اند؛ همان صدایی که در نامه سرگشاده کودکان ایران به همسالانشان در سراسر جهان طنین انداخت: «ما کودکان ایران از کلمه‌های قهر، دشمنی، گریه، جنگ و دعوا بیزاریم و حتی دلمان نمی‌خواهد از این کلمات دیکته بنویسیم». این صدای جمعی، به وضوح نشان می‌دهد که چگونه هنر می‌تواند به رسانه‌ای برای بیان شفاف و بی‌واسطه خواسته‌های مشترک بشری، و زبانی که تمام دیپلمات‌ها باید آن را بشنوند، تبدیل شود.
در نهایت، باید پذیرفت که حمایت از چنین حرکت‌هایی، نه یک اقدام تشریفاتی، بلکه یک تعهد استراتژیک برای آینده بشر است. کودکان امروز، شهروندان و رهبران فردای جهان خواهند بود. نادیده گرفتن آرزوهای صلح‌طلبانه آنان به بهانه اولویت‌های سیاسی پیچیده بزرگسالان، کوتاهی در قبال امنیت آینده است؛ این همان حقیقتی است که نلسون ماندلا بر آن تأکید داشت: «ما به کودکانمان، این آسیب‌پذیرترین شهروندان جامعه، یک زندگی رها از ترس و خشونت بدهکاریم». هنگامی که آثار برگزیده جشنواره آرتونیست در بهار ۲۰۲۵ در تهران به نمایش درآید، مخاطبان تنها مجموعه‌ای از نقاشی‌ و عکس های رنگارنگ را نخواهند دید؛ آنها شاهد تجلی عینی امیدی خواهند بود که می‌تواند بر تاریکی جنگ غلبه کند. این آثار، دنیایی را که گویی فراموش شده است را به زندگی مجددا یادآوری می‌کنند که صلح؛ اگرچه آرزویی بزرگ است، اما ریشه‌های آن در ساده‌ترین و صادقانه‌ترین نگاه‌های بشری نهفته است؛ نگاه‌هایی که اکنون باید به آن‌ها گوش سپرد.