فارسی
نوشته: دکتر حمزه علی پور کارشناس امنیت بین الملل و دبیردپارتمان غرب آسیا – اندیشکده روابط بین الملل
هنر کودکان به عنوان زبان جهانی و بیواسطه بیان احساسات، آرزوها و تجربیات آنان، نقشی اساسی در شکلگیری “جهانی بدون جنگ” ایفا میکند. در چنین جهانی، هنر نه تنها وسیلهای برای بیان فردی، بلکه پلی برای تفاهم متقابل و صلح پایدار است. هفتمین جشنواره آرتونیست با رویکرد توجه به “” هنر کودک ” در “جهان بدون جنگ ” تجلی خلاقیت و نوآوری در هنر کودکان برای آینده ای روشن و بدون خشونت زیر چتر مهربانی را در جهانی بدون جنگ متصور شده است. در این نوشتار توضیحی بر اهمیت نقش هنر در کودکان پرداخته شده است.
ماهیت اصیل هنر کودکان
■ ویژگیهای هنر اصیل کودکانه
۱. خودانگیختگی: هنر کودک برآمده از دنیای درونی اوست بدون تأثیر دستورالعملهای قراردادی
۲. صداقت عاطفی: کودکان بدون خودسانسوری، احساسات واقعی خود را بیان میکنند
۳. تخیل نامحدود: مرزهای واقعیت و خیال در هنر کودک سیال و نامشخص است
۴. فرآیندمحوری: برای کودک فرآیند خلق اثر مهمتر از محصول نهایی است
۵. منحصربهفردی: هر کودک سبک هنری منحصر به فرد خود را دارد
■ نقش هنر کودکان در ایجاد جهانی بدون جنگ
۱. بیان و درمان تروما ها
کودکانی که درگیریهای جنگی را تجربه کردهاند، از طریق هنر میتوانند:
– ترسها و اضطرابهای خود را به صورت نمادین بیان کنند
– تجربیات آسیب زا را پردازش کنند
– احساس کنترل بر دنیای درونی خود را بازیابند
– راههایی برای مقابله با استرس بیابند
۲. توسعه همدلی و درک متقابل
– هنر پنجرهای به دنیای درونی کودکان برای دیگران میگشاید
– کودکان از طریق هنر با تجربیات همسالان خود در فرهنگهای مختلف آشنا میشوند
– درک هنر کودکان از فرهنگهای مختلف، پایهای برای تفاهم بینفرهنگی ایجاد میکند
۳. تقویت مهارتهای حل تعارض
– هنر به کودکان میآموزد که راهحلهای متعدد برای یک مسئله وجود دارد
– کودکان از طریق هنر یاد میگیرند چگونه احساسات خود را به شیوهای غیرمخرب بیان کنند
– همکاری در پروژههای هنری جمعی، مهارتهای کار گروهی و مذاکره را تقویت میکند
دیدگاههای روانشناختی درباره هنر کودکان
نظریه ویگوتسکی
ویگوتسکی بر نقش هنر در رشد شناختی تأکید داشت:
– هنر به کودکان کمک میکند معانی نمادین خلق کنند
– از طریق هنر، کودکان میتوانند فراتر از محدودیتهای زبانی ارتباط برقرار کنند
– هنر “منطقه توسعه تقریبی” را گسترش میدهد
نظریه اریک اریکسون
– هنر به کودکان در حل بحرانهای روانی-اجتماعی کمک میکند
– در مرحله “ابتکار در مقابل احساس گناه”، هنر میتواند به کودکان در بیان ابتکار عمل کمک کند
نظریه هاوارد گاردنر (هوشهای چندگانه)
– هنر هوشهای مختلفی از جمله فضایی، بدنی-حرکتی و درونفردی را پرورش میدهد
– در جهانی بدون جنگ، پرورش تمامی هوشها به کودکان کمک میکند شهروندان کاملتری شوند
نظریه کارل راجرز
– هنر محیطی بدون قضاوت فراهم میکند که در آن کودکان میتوانند خودشکوفایی را تجربه کنند
– این محیط برای رشد “خود پنداره” سالم ضروری است
اصالت هنر کودکان در تقابل با آموزشهای بزرگسالانه
خطرات مداخله بزرگسالان
۱. تحمیل استانداردهای بزرگسالان: از بین بردن برانگیختگی هنر کودک
۲. تأکید بر محصول نهایی: نادیده گرفتن اهمیت فرآیند خلاقیت
۳. کپیبرداری: جایگزینی بیان شخصی با تقلید از الگوهای از پیش تعیین شده
۴. رقابتمحوری: تبدیل هنر به ابزار مقایسه و رقابت
حفظ اصالت هنر کودکان
– ایجاد محیطی امن برای آزمایش و کشف
– ارائه مواد هنری متنوع بدون دستورالعمل مشخص
– احترام به انتخابهای هنری کودک
– پرهیز از قضاوت و ارزیابی بر اساس معیارهای بزرگسالانه
هنر به عنوان زبان صلح
گفتوگوی بینفرهنگی از طریق هنر
– پروژههای هنری مشترک بین کودکان از فرهنگهای مختلف
– تبادل آثار هنری کودکان در سطح بینالمللی
– ایجاد گالریهای مجازی از هنر کودکان جهان
هنر به عنوان وسیله پیشگیری از خشونت
– شناسایی کودکان در معرض خطر از طریق تحلیل آثار هنری
– استفاده از هنر برای آموزش مهارتهای هیجانی
– ایجاد فضایی برای بیان خشم و ناامیدی به شیوههای سازنده
برنامههای عملی برای ترویج هنر کودکان در جهانی بدون جنگ
در سطح محلی
– ایجاد کارگاههای هنری در مدارس و محلات
– آموزش معلمان در زمینه رویکرد غیرمداخلهگرا به هنر کودکان
– برگزاری نمایشگاههای هنری کودکان بدون رقابت و جایزه
در سطح بینالمللی
– تأسیس موزههای بینالمللی هنر کودکان
– توسعه برنامههای تبادل هنری بین کودکان کشورهای مختلف
– استفاده از هنر کودکان در دیپلماسی عمومی برای ترویج صلح
وآخر اینکه؛
هنر کودکان در جهانی بدون جنگ نه تنها وسیلهای برای بیان فردی، بلکه زبانی جهانی برای گفتوگو، درک متقابل و صلح پایدار است. حفظ اصالت این هنر، به معنای احترام به دیدگاه منحصر به فرد کودکان و به رسمیت شناختن حق آنان برای دیدن و تفسیر جهان به شیوه خودشان است. در چنین جهانی، هنر کودکان میتواند به عاملی برای التیام بخش، ارتباط و تحول اجتماعی تبدیل شود.
